کوه و قله دماوند | تاریخچه،جاهای دیدنی،مسیرهای دسترسی

کوه دماوند کجاست؟

چه اهل کوهنوردی باشید چه نه، کمتر ایرانی هست که نداند دماوند در کجا واقع شده است و شکوه و عظمت آن در چه حدی است. چرا که همواره در آثار ادبی و همچنین تاریخی بسیار از آن یاد شده است. بلند‌ترین قله آتشفشانی در قاره آسیا، خاورمیانه و ایران که در استان زیبا و دیدنی مازندران قرار دارد، کوه دماوند است. 
کوه دماوند با ارتفاعی حدود 5670 متر در مازندران از استان های شمالی کشور در بخش لاریجان شهرستان آمل جنوب دریای خزر و قسمت مرکزی رشته کوه البرز واقع شده است. 
کوه دماوند در سال 1381 به عنوان اثر طبیعی ملی جزو مناطق چهارگانه با ارزش در حفاظت از محیط زیست قرار گرفت. همچنین در سال 1387 در فهرست آثار ملی ایران به عنوان نخستین اثر طبیعی ثبت شد. 
به قول ملک الشعرای بهار، دیو سپید پای در بند که بسیار زیبنده کوه دماوند است نشانی از پوشیده بودن قله آن در تمام طول سال از برف است که علاوه بر زیبایی طبیعی آن همواره مظهر پایداری و استواری بوده است و یک نماد ملی محسوب می شود. 
تنوع در پوشش گیاهی و جانوری کوه دماوند بسیار بالا است به نحوی که در ارتفاع 2000 تا 3500 متری دامنه این کوه پوشیده از شقایق است و از دیدنی ترین نقاط این کوه به شمار می رود و چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند.  

قله دماوند چگونه به وجود آمده؟

اسناد موجود حاکی از این است که تشکیل کوه دماوند به دوران چهارم زمین شناسی یعنی دوران هولوسین باز میگردد و ناشی از فعالیت های آتشفشانی بوده است. 
در حال حاضر دماوند آتشفشان خاموشی است که فعالیت های آن محدود به تصعید گازهای گوگردی است و دهانه 400 متری آن با دریاچه ای از یخ پوشیده شده است. 

علت شکل گیری قله دماوند

فعالیت های آتشفشانی در دوره کواترنر زمین شناسی علت اصلی شکل گیری قله دماوند بوده است. 

 

همچنین بخوانید: روستای فیلبند مازندران، قدم زدن بر روی ابرها
 

آب و هوای کوه و قله دماوند

قله دماوند در اکثر فصل های سال دارای بارش باران و برف همراه با طوفان هایی است که سرعت آن گاهی به 150 کیلومتر در ساعت می رسد. بارش برف با هوای بسیار طوفانی از اوایل فروردین تا اواخر اردیبهشت در فصل بهار به چشم میخورد که برای صعود بسیار خطرناک است. 
از اواسط خرداد ماه تا اواخر تیر ماه هوای کوه دماوند از پایداری نسبی برخوردار است و سرسبزی و طراوت منطقه بسیار دلنشین و گیرا است و زمانی مناسب برای صعود به قله محسوب می شود. 
هوای پایدار با برف کم کوه دماوند در اواخر تیرماه تا اوایل مهرماه وجود دارد که برای دوستداران طبیعت و کوهنوردان زمان مناسبی برای صعود به قله است. بارش سنگین برف در دامنه ها با ناپایداری هوا و طوفان های شدید در اوایل مهرماه تا اواخر اسفند برقرار است و همین سبب شده تا زمان مناسبی برای صعود به قله دماوند نباشد.  
دمای هوای کوه دماوند در فصول مختلف سال بسیار متغیر است به گونه ای که در زمستان ها پایین ترین دما در حدود 60 درجه سانتیگراد زیر صفر است و با گرم شدن هوا و کاهش بارش برف های سنگین در فصل تابستان به بالاترین دمای موجود، در حدود 1 الی 2 درجه سانتی گراد زیر صفر می رسد. همواره بارش در ارتفاعات کوه دماوند بصورت برف است اما در دامنه های آن بارش باران نیز به چشم می خورد.

جاهای دیدنی قله دماوند

قله دماوند خود یکی از تماشایی ترین و زیباترین مکان های ایران است که قرارگیری آن در منطقه ای سرسبز و خوش آب و هوا بر جذابیت آن افزوده است. 
وجود آبشارها و یخچال های طبیعی در کوه دماوند نمای خیره کننده ای را به وجود آورده اند. از یخچال های طبیعی این منطقه می توان یخچال سیوله، یخچال دوبی سل، یخچال عروسک ها، یخچال دره یخار، یخچال خورتاب سر، یخچال غربی و یخچال شمال غربی را نام برد. 
یکی از جاهای دیدنی دماوند آبشار یخ زده ( آبشار یاخی) با بلندی حدود 7 متر و قطر 3 متر است که هیچگاه ذوب نمی شود و در جهان منحصر به فرد است. این آبشار زیبا در ارتفاع 5100 متری دماوند قرار دارد و گودال بالای این آبشار همواره پوشیده از برف است.
در مسیر کوه دماوند رودخانه های متعددی وجود دارد که بر زیبایی طبیعی آن می افزایند و از جمله آنها می توان رودخانه هراز، رودخانه دلیچای، رودخانه سفید آب، رودخانه قزل دره و رودخانه لار بزرگ را نام برد. 
از معروف ترین جاهای دیدنی دماوند پیست اسکی آبعلی است که در فصل زمستان عاشقان اسکی را به این منطقه می کشاند. وجود دو دریاچه تار و هویر با فاصله حدود 500 متر از یکدیگر از دیگر جاذبه های دیدنی دماوند محسوب می شوند. 
در کوهپایه دماوند محیطی بکر و دست نخورده با تنوع بالا در گونه های جانوری و گیاهی که در جای جای آن می توان به نظاره گل های شقایق نشست، وجود دارد که به تنگه لار شناخته می شود. 
از دیگر مکان های گردشگری و دیدنی دماوند می توان آبشار جنگلک، دژ گل خان، دشت مشا، آبشار آینه رود، غار رودافشان، چشمه سیاه سنگ، آبشار گروبار و چشمه و آبشار تیزاب را نام برد. 

آتشفشان دماوند

کوه دماوند جزو کوه های آتشفشانی محسوب می شود که در حال حاضر نیمه فعال است و از شواهد نیمه فعالی آن می توان به وجود چشمه های آب گرم و چندین چشمه گوگرد در این کوه اشاره کرد. 
نخستین فوران این کوه به حدود 78/1 میلیون سال پیش باز میگردد و آخرین فوران آن مربوط به 7500 سال پیش است. 
افزایش تعداد زمین لرزه ها و ایجاد ترک در زمین و همچنین خروج بخار از دهانه مخروطی دماوند دلایلی برای تحریک آتشفشان بوده اند. 
اگرچه در حال حاضر آتشفشان دماوند جزو آتشفشان های نیمه فعال است اما امکان فعال شدن و فوران دوباره آن وجود دارد. 

 

بیشتر بخوانید: میانکاله بهشت پرندگان مهاجر
 

کوهنوردی در دماوند

کوهنوردی در دماوند دارای سابقه دور و درازی است و نخستین کسی که به قله آن صعود کرد، تیلر تامسون در سال 1837 میلادی بود. طبق اسناد موجود محمد صادق خان قاجار اولین ایرانی ای بود که توانست به قله دماوند صعود کند که به سال 1857 باز میگردد. 
صعود به بالای دماوند بسیار سخت و خطرناک است اما، با این حال هر ساله کوهنوردان و طبیعت دوستان بسیاری از سراسر ایران و جهان برای صعود به قله آن راهی این منطقه می شوند. اگر می خواهید صعودی به بام ایران داشته باشید، بهترین زمان از اواسط خرداد تا اوایل شهریور است. 

مسیرهای صعود به قله دماوند 

برای صعود به قله دماوند چند مسیر مختلف وجود دارد که معروفترین آن مسیر جنوبی است و قدیمی ترین و ساده ترین راه صعود به این کوه به شمار می آید. 
در کل 16 مسیر برای صعود به قله دماوند وجود دارد که از اصلی ترین مسیرهای عبوری برای صعود می توان به جبهه جنوبی، جبهه غربی، جبهه شمالی، جبهه شرقی و جبهه شمال شرقی اشاره کرد. 

جبهه جنوبی

مبدا این جبهه واقع در جاده بین پلور و رینه است. برای رفتن به قله دماوند از این مسیر باید ابتدا از جاده هراز به روستای پلور رفته و پس از آن به سمت جاده رینه بروید. 
در حد فاصل بین این دو منطقه وارد مسیری خاکی و ناهمواری می شوید که پس از آن به گوسفندسرا دسترسی پیدا کرده که از طریق آن به رودخانه اول و سپس دوم رسیده و در نهایت به بارگاه سوم می رسید.
فاصله بین بارگاه اول تا سوم حدود 4 ساعت است که فاصله از بارگاه سوم تا قله دماوند حدود 6 ساعت طول می کشد. 

 
جبهه غربی

برای رفتن از این جبهه باید از جاده هراز به سمت پلور رفته و از آنجا از جاده سد لار گذر کرده و از ناحیه ای موسوم به پارکینگ غربی در منطقه ورارو صعود خود را آغاز کنید. 
در طول این مسیر به پناهگاه سیمرغ میرسید که تا اینجا حدود 2 ساعت زمان می برد. پس از آن می توانید با عبور از میان سنگلاخ ها و خاک های گوگردی به قله دماوند صعود کنید. 

جبهه شمالی

این مسیر از قسمت شمالی کوه دماوند در دشت چم بن و روستای ناندل آغاز می شود و از صعب ترین مسیرهای صعود به قله این کوه به حساب می آید. 

جبهه شرقی

در این مسیر صعود به قله دماوند تا ارتفاع حدود 5100 درگیری با سنگ وجود دارد و دستیابی آن از طریق چشمه آب گرم و سپس معدن است و به همین دلیل یکی از فنی ترین مسیرهای صعودی محسوب می شود.
در مسیر جنوب غربی یا یال چال چال که از دیگر مسیرهای صعود به قله دماوند محسوب می شود، ابتدای مسیر پله پله است که در ارتفاع 4500 متری با صخره ها مواجه می شوید. طولانی ترین مسیر صعود یال پادگان است که بین روستای کرنا و یال ملاخوران قرار دارد و محل مناسب برای کمپ زدن در ارتفاع 4100 متری کوه قرار دارد. 
یکی از مسیرهایی که صعود به قله از طریق آن تقریبا غیر ممکن و بسیار سخت است مسیر دره یخار یکی از مشهورترین یخچال های طبیعی واقع در دماوند است. 

 

همچنین بخوانید: قبرستان خالد نبی، اسرار آمیزترین گورستان ایران
 

کوه دماوند در اساطیر ایران

از کوه دماوند در آثار ادبی فارسی و همچنین اساطیر ایران بسیار یاد شده است. شهرت کوه دماوند بیشتر از هر چیز دیگر، به خاطر فریدون از شخصیت‌های اساطیری ایران است. 
بنا به روایات متعدد در حوالی دماوند لشکر فریدون به سپهسالاری کاوه با ضحاک (پادشاه ظالم) وارد نبرد شده اند. فریدون در کوه دماوند، ضحاک را در غاری به بند می کشد و او را آنجا زندانی‌ می کند تا آخرالزمان که بند بگسلد و در نهایت ضحاک به دست گرشاسپ کشته شود. 

برخی از ساکنین این منطقه بر این باورند که هنوز ضحاک در غار زندانی است و صداهایی که از کوه شنیده می ‌شود، ناله‌های ضحاک است. 
طبق تاریخ بلعمی و روایات موجود یک بار دیگر کوه دماوند مطرح می شود و به زندگی کیومرث در این کوه و قرار گرفتن گور فرزند وی در آنجا اشاره می کند. 
همچنین آرش کمانگیر در دوره پادشاهی منوچهر، از فراز کوه دماوند تیری را با کمان خود روانه می کند تا مرز میان ایران و توران را تعیین کند.

اقامتگاه های نزدیک کوه دماوند

یکی از جاذبه های طبیعت گردی کشور با زیبایی منحصر به فرد کوه دماوند است که وجود مناظر طبیعی و گردشگری آن سبب شده است که هر ساله گردشگران و کوهنوردان بسیاری بام ایران را مقصد خود قرار دهند. در نزدیکی این کوه اقامتگاه های بسیاری با امکانات رفاهی مناسب برای اقامت گردشگران و کوهنوردان وجود دارد. 
از اقامتگاه های بومگردی موجود در این منطقه می توان به اقامتگاه بومگردی روژان واقع در روستای سیدآباد در 20 کیلومتری دماوند، اقامتگاه بوم گردی گردو در شهر دماوند نزدیکی میدان فرامه، اقامتگاه بومگردی کوچه غار رودافشان در روستای سیدآباد به طرف فیروزکوه، اقامتگاه بومگردی آرتین در روستای سربندان و اقامتگاه بومگردی کدخدا در روستای خسروان اشاره کرد. 

هتل نمکی خورشید در شهر گیلاوند نزدیکی دماوند و اقامتگاه هزار و یک شب سربندان از دیگر اقامتگاه های موجود برای اقامت گردشگران و کوهنوردان است که کوه دماوند را برای خلق لحظات خوش خود انتخاب کرده اند. 
برای کوهنوردان نیز در بین مسیر پناهگاه هایی با امکانات بهداشتی و رفاهی مناسب در نظر گرفته شده است که پناهگاه رینه در جبهه جنوبی نخستین پناهگاه در ارتفاع حدود 2000 متری است. 
کوهنوردان می توانند با برپایی چادر در این پناهگاه ها استراحت کنند. از دیگر پناهگاه های کوه دماوند در نقاط مختلف آن می توان به پناهگاه های گوسفندسرا، سیمرغ، تخت فریدون و بارگاه سوم اشاره کرد. 

 

سوالات متداول درباره کوه و قله دماوند

-روز ملی دماوند چه روزی است؟ 
سیزدهم تیرماه
-قله دماوند در کدام استان است؟ 
استان مازندران
-قله دماوند در کدام رشته کوه قرار دارد؟ 
بخش مرکزی رشته کوه البرز
-ارتفاع قله دماوند چقدر است؟ 
حدود 5670 متر
-قله دماوند چندمین قله جهان است؟ 
دوازدهمین قله بلند دنیا است.
-دمای قله دماوند چقدر است؟ 
در فصل های سرد پایین ترین دما حدود 60 درجه سانتیگراد زیر صفر و در فصول گرم حدود 1 الی 2 درجه سانتیگراد زیر صفر است. 
-صعود به قله دماوند چند ساعت طول میکشد؟ 
در برنامه ای ایده آل حدود 4 الی 5 روز 
-مسیر قله دماوند چند کیلومتر است؟ 
با توجه به مسیر صعود متفاوت است به عنوان مثال از جبهه شمال شرقی حدود 10 کیلومتر است.
-نام‌های دیگر دماوند چیست؟ 
دنباوند و جبل لاجورد از دیگر نام های دماوند هستند.