اسرار و عجایب حرم امام رضا که زائران نمیدانند!
آنچه زائران در مورد حرم امام رضا در مشهد نمی دانند!
اطلاعات کلی درباره حرم امام رضا
هوای پرسه زدن در صحن زیبای حرم امام رضا (ع)، همچون کفترهای آزاد که اوج لذت پروازشان، بر آسمان بارگاه رضوی است، در دل تمام شیعیان جهان می جوشد. مشهد، پایتخت مذهبی کشور است که به سبب بودن حرم امام رضا هر ساله میلیون ها گردشگر و زائر وارد این شهر می شوند. امام رضا (ع)، هشتمین امام شیعیان است که زمانی که در سناباد (در نزدیکی مشهد) به شهادت رسید، از آن پس نام مشهد الرضا بر این منطقه نهاده شد و امروزه مشهد شناخته می شود که به معنای محل شهادت امام رضا می باشد. با هتل سازی دریا همراه باشید تا درباره حرم برایتان بگوییم.
حرم امام رضا
تاریخچه حرم امام رضا
حرم امام رضا تاریخچه و فراز و نشیب های زیادی را در دوران های مختلف پشت سر گذاشته است. از زمانی که پیکر پاک او را در باغ حمید بن قحبطه دفن کردند تا اکنون که گنبد طلایی او یکی از ارزشمندترین بناهای مذهبی جهان شده است. اطلاعاتی از تاریخ دقیق وفات امام رضا در دست نیست و در کل شهادت او را به جمعه یا دوشنبه آخر ماه صفر، یا 17 تا 21 ماه رمضان در سال 202، 203 یا 206 قمری نسبت داده اند.
• امام رضا به دست مامون به شهادت رسید و در باغی که پیکر هارون الرشید دفن شده بود، به خاک سپرده شد.
• از ابتدای امر یک گنبد بر فراز مزار هارون وجود داشت که بعد از ده سال پیکر امام رضا نیز در اینجا به خاک سپرده شد. در اواخر قرن چهارم آسیب های زیادی به بنا وارد شد. تا اینکه در زمان سلطان محمود غزنوی دوباره بنا مورد بازسازی قرار گرفت.
• از اسرار حرم امام رضا اولین سنگ مزار در حرم امام رضا است، مربوط به قرن ششم قمری است. سنگی از جنس مرمر که ابعاد آن 40*30*6 سانتی متر بود. دومین و سومین سنگ قبر جدیدا اضافه شده است.
• در زمان دیلمیان، دوباره بنا مورد بازسازی قرار گرفت و اطراف حرم امام رضا، بافت مسکونی شروع به ساخت و ساز و گسترش پیدا کردن کرد.
• مسجد بالاسر اولین بنایی بود که به مجموعه حرم امام رضا اضافه شد. این کار توسط ابوالحسن عراقی در سال 425 قمری صورت گرفت.
• اولین گنبد بر فراز حرم امام رضا در دوره سلجوقیان به دستور محمد خدابنده صورت گرفت. این گنبد را سلطان سنجر سلجوقی و وزیرش شرف الدین قمی انجام شد. این همان گنبدی است که سطح زیر آن از داخل حرم امام رضا دیده می شود.
• کاشی های سنجری در سال 515 هجری قمری به دست امیر عمادالدوله در حرم به کار رفت که امروزه نیز این کاشی ها هنوز موجود هستند.
• در دوران محمد خوارزمشاه در سال 612 کاشی کاری های جدید در ازاره های حرم کار شد. در کنار اینها، دو محراب در این زمان به حرم امام رضا اضافه شد.
• و اما در سال 618 قمری بود که قوم مغول به ایران حمله کردند. آسیب های جدی از آن زمان متوجه بناهای تاریخی و باستانی ایران زمین شد. مشهد هم استثنا نبود. آنها مردم مشهد را به قتل رساندند و در کنار آن، تمام آنچه در حرم بود را غارت کردند و حتی گفته می شود، آسیب های جدی به مجموعه وارد کردند.
همچنین بخوانید: راهنمای کامل سفر ارزان به مشهد
• بعدها در زمان تیموریان، بازسازی ها دوباره در حرم آغاز شد. در این زمان مسجد بسیار زیبای گوهرشاد به دستور همسر شاهرخ تیموری (یعنی گوهرشاد خاتون) ساخته شد.
• دو رواق دارالحفاظ و دارالسیاده، مدرسه پریزاد، مدرسه دودر، مدرسه بالاسر نیز در زمان تیموریان به مجموعه حرم امام رضا (ع) اضافه شد.
• دوران صفویان اوج معماری باشکوه ایرانی بود و اشعه های این دوران باشکوه شامل بارگاه رضوی نیز شد و مناره نزدیک گنبد و طلاکاری های بالای گنبد در این زمان انجام شد که امروزه از عجایب حرم امام رضا می‌باشد. حتی گفته می شود که شاه عباس صفوی در سال 1009 قمری راهی مشهد می شود، در فضای عرفانی و بسیار زیبای حرم قرار می گیرد و دستور می دهد بار دیگر با خشت هایی از روکش طلا، گنبد حرم امام رضا را نوسازی کنند.
• در زمان قاجار دارالضیافه و سومین ضریح به مجموعه اضافه شد. و کاشی کاری ها و آینه کاری های نفیسی در مجموعه حرم کار شد.
گنبد لاجوردی مسجد گوهرشاد در کنار گنبد طلایی امام رضا
عجایب و اسرار حرم امام رضا
حتما شما هم در مورد گنبد طلای و وسعت یک میلیون مترمربعی حرم امام رضا شنیده اید. اینجا یک فضای معنوی و مذهبی بسیار گسترده و بسیار بزرگ است. هر سال بالغ بر دو میلیون نفر از داخل و خارج کشور از این حرم دیدن می کنند.
• آیا می دانید که تعداد 28000 لامپ برای روشن کردن این محوطه به کار رفته است؟
• تعداد 6000 لوستر بسیار شیک و قدیمی در حرم امام رضا (ع) نصب شده اند که به راستی حیرت آور است. لوسترهای بزرگی که گاه چند طبقه را طی کرده اند.
لوسترهای حرم امام رضا
• هر سال 700000 مهر جایگزین مهرهای شکسته و کثیف داخل حرم می شود.
• ضریح جدید امام رضا 12 تن وزن دارد و جنس آن از نقره و طلا ساخته شده است.
• از اسرار و عجایب امام رضا 14 دهانه در اطراف ضریح است که نماد 14 معصوم شیعیان هستند.
• اینجا در دوره های مختلف مکانی فعال و مورد احترام بوده است. برای همین اینجا را یک موزه مذهبی نیز می شناسند.
• چه کسانی در حرم امام رضا دفن هستند؟ گفته می شود مقبره پنج تن در داخل حرم امام رضا قرار دارد. اما این پنج تن که هستند؟
• در کنار مقبره امام رضا، مقبره افراد دیگری مانند پیر پالان دوز، شیخ طبرسی، شیخ بهایی، شیخ حر عاملی وجود دارد.
• مساحت این مجموعه نزدیک به یک میلیون مترمربع است و برای همین شما برای رفتن به بخش های مختلف آن حتما به راهنما نیاز خواهید داشت.
تصویر قدیمی از جواهرات و شمشیرهای داخل حرم امام رضا
زمان باز شدن و بسته شدن حرم امام رضا
گفته می شود که به صورت 24 ساعته حرم امام رضا پذیرای زائران و مشتاقان این محوطه ملکوتی و معنوی است.
محل دقیق قبر امام رضا
گفته می شود که محل دقیق دفن امام رضا، 4 متر پایین تر از آنچه است امروز دیده می شود. اگر به داخل مجموعه بارگاه امام رضا رفتید، محل دفن امام رضا در بنای حرم است. فضایی مربع شکل که در واقع قدیمیترین و اولین بنای این مجموعه است. مساحت این قسمت به 189.03 متر مربع می رسد. از چهار طرف می توان به داخل صحن حرم وارد شد.
تصویری از یکی از رواق های حرم امام رضا
راه ورود به سرداب حرم امام رضا
از داخل حرم به سرداب که همان زیرزمین حرم امام رضا است، راه است که می گویند در اکثر مواقع بسته است. این ورودی در هشتی واقع در جداره شرقی قرار دارد. از آنجایی که کف حرم 2 متر پایین تر از معابر عمومی بوده است، به مرور با جاده سازی و خیابان سازی ها این اختلاف ارتفاع بیشتر شده است و به مرور سبب پیدا شدن یک زیرزمین شده است که اگر به داخل آن بروید، مقبره های کوچک مربعی شکل میبینید که برای خادمان حرم، افراد مذهبی و روحانیون می باشد.
سئوالات متداول درباره حرم امام رضا در مشهد
سرداب امام رضا چند متر پایین است؟
حتما شما نیز شنیده اید که مدفن اصلی علی بن موسی الرضا در سرداب حرم قرار داد. و اما سرداب کجاست؟ از آنجایی که پایین رفتن سازه ها و ساختمان های قدیمی به مرور زمان امری طبیعی است، کف حرم امام رضا (ع) نیز دو متر گودتر از سطح زمین اطراف خود بوده است .به مرور این اختلاف ارتفاع بیشتر شده است و حالتی سرداب مانند یا زیرزمین مانند در اینجا ایجاد شده است. اختلاف ارتفاع جایی که مدفن قرار دارد با کف ضریح اصلی در منابع مختلف 3 تا 5 متر ذکر شده است. گفته می‌شود که این طبقه یا سرداب بعد از محو شدن سنگ قبر هارون بوجود آمده است. برای وارد شدن به سرداب، یک هشتی در ضلع شرقی وجود داشت که با ساخت رواق دارالاجابه بسته شد.
تعداد گلدسته های حرم امام رضا
به حرم نگاه کنید تا دو گلدسته ی زیبا و طلایی آن از دور نگاه شما را به خود جذب کند. یکی از این گلدسته ها بر روی گنبد و بر روی ایوان نادری در جنوب صحن عتیق قرار دارد. گفته می شود که این گلدسته را سوری بن معتز ساخته است و در طول تاریخ، یک بار توسط شاه طهماسب اول در دوره صفویه و یکبار توسط نادرشاه افشار در زمان افشاریان مورد مرمت قرار گرفته است. این گلدسته 50.40 متر ارتفاع دارد. گلدسته ی دوم بر روی ایوان عباسی قرار دارد.
داستان فیروزه حرم امام رضا چیست؟
به صحن عتیق یا انقلاب حرم مطهر امام رضا (ع) بروید. از ایوان نقارخانه آن بزرگترین سنگ فیروزه جهان آویخته شده بود. داستان این فیروزه گوش به گوش منتقل شده است. و مدتها همه در حیرت وجود عنصری گرانبها در این جاذبه مذهبی بوده اند. گفته می شود که پیدایش و قرارگیری آن به این صورت بوده است که یکی از عاشقان امام هشتم و از دوستداران اهل بیت (ع) وقتی خانه اش را تخریب می کند، متوجه این سنگ فیروزه ای می شود و به دلیل علاقه ای که دارد، آن را به شکل یک کوزه تراش خورده به حرم هدیه می کند. بعدها این سنگ به بهانه بررسی مطالعات علمی از سوی انگلیسی ها از حرم خارج می شود. و آنچه امروزه می بینید تنها ماکتی از این سنگ است!
جریان نبش قبر امام رضا چیست؟
خبرهایی مبنی بر نبش قبر امام رضا (ع)، قرارگیری آن در جای دیگر حرم، خالی کردن قسمت پایین ضریح و ... را شنیده باشید. حقیقت این است که تا به الان قبر هیچ امام معصومی نبش قبر نشده است. کارهایی که در بخش سرداب انجام شده است مربوط به خالی کردن اطراف اتاق قدیمی تر است. برای اینکه قبر شریف امام رضا دیده شود. همانطور که الان نیز می توان این قبر که کاشی کاری قدیمی و سنگی دارد را دید.
حرم امام رضا چند صحن دارد؟
صحن در واقع فضاهای بدون سقف در اطراف مرقد امام رضا است. این حرم، تعداد 9 صحن اصلی دارد. که در اینجا به طور خلاصه آورده شده اند:
• صحن انقلاب اسلامی یا صحن عقیق: این صحن را زیباترین و قدیمی ترین صحن بارگاه رضوی می دانند. سقاخانه نادری نیز در وسط همین صحن قرار دارد.
• صحن آزادی: نام دیگر آن، صحن نور است و در زمان قاجار به مجموعه اضافه شده است.
• صحن جمهوری اسلامی: این صحن مربوط به دوران بعد از انقلاب است. محل قرارگیری آن در غرب روضه منوره است.
• صحن قدس: این هم صحن دیگری است که در دوران بعد از انقلاب اسلامی به حرم امام رضا اضافه شد و گفته می شود که کوچکترین صحن مجموعه نیز همینجا است.
• صحن هدایت: در شمال شرقی حرم قرار دارد.
• صحن جامع رضوی: مساحت این صحن به تنهایی 117 هزار مترمربع است و آن را بزرگترین صحن حرم می دانند. گنجایش آن به میزان جای دادن 70 هزار نمازگزار و زائر است.
• صحن کوثر: برای وارد شدن به این صحن که در شمال شرقی صحن رضوی قرار دارد باید به خیابان شهید نواب صفوی بروید.
• صحن غدیر: در طرف مقابل صحن کوثر قرار دارد.
• صحن رضوان
مساحت حرم امام رضا چقدر است؟
مساحت کل حرم امام رضا را با احتساب فضاهای بسته، نیمه بسته، نیمه باز و باز آن حدود 598657 متر مربع برآورد کرده اند. از این میان، 225223 مترمربع مربوط به صحن های حرم است. گفته می شود اینجا سومین فضای مذهبی بزرگ دنیا است که گنجایش 500 هزار نفر را دارا است.
خیابان های منتهی به حرم امام رضا چیست؟
با توجه وسعت بارگاه رضوی، بهتر است حتما با خیابان های منتهی به حرم آشنایی کامل داشته باشید. چرا که هر کدام از این خیابان های به بخش خاصی از حرم دسترسی خواهند داشت. خیابان شیرازی مشهد یکی از این خیابان ها است که در گذشته بالا خیابان نام داشته است. مسیر غربی حرم این خیابان است و بسیاری از هتل ها و زائرسراها در آن قرار دارند. خیابان شیرازی به میدان شهدا منتهی می شود. صحن های قابل دسترس از این خیابان، صحن انقلاب و صحن جمهوری اسلامی است. دیگر خیابان منتهی به حرم، خیابان طبرسی مشهد است. آرامگاه شیخ طبرسی نیز در جوار این خیابان قرار دارد.
از این خیابان نیز به صحن انقلاب راه خواهید داشت. خیابان نواب صفوی مشهد، سومین خیابان منتهی به حرم است که مسیر شرقی حرم است. خیابان امام رضا نیز چهارمین خیابان منتهی به حرم است که نام آن را زیاد شنیده اید. این خیابان به صحن جامع رضوی راه دارد و بسیاری از هتل های نزدیک به حرم نیز در این خیابان قرار دارند.
خلوت ترین زمان حرم امام رضا چه موقع است؟
مگر می شود که حرم امام رضا را خلوت دید؟ تقریبا همیشه جمعیتی از زائران و عاشقان امام هشتم در اینجا حضور دارند. اما اگر می خواهید ساعات خلوت حرم را تجربه کنید در ساعات غیر شلوغ مانند 12 شب تا 8 شب به حرم بروید و یا در روزهای غیر از آخر هفته به اینجا بروید. حال و هوای خلوت حرم امام رضا نیز صفا و لذت خاص خودش را دارد. اما در ساعات نزدیک ظهر و غروب و در فصل های بهار و تابستان و در تعطیلات تقریبا شلوغ‌ترین زمان حرم را تجربه خواهید کرد.
