مسجد گوهرشاد مشهد، شاهکاری از دوره ی تیموری
مسجد گوهرشاد کجاست؟
به جرات می توان گفت که مسجد گوهرشاد یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری مذهبی در استان خراسان و شهر مشهد است که آن را شاهکار برجای مانده از دوره تیموری می دانند. مسجد گوهرشاد در دوران تیموریان و به سبک معماری دوره دوم آذری ساخته شده است. هرکس که یکبار از این مسجد دیدن کرده باشد، هوس بازدید دوباره را در سر خواهد داشت. از دوره تیموری ساختمان های زیادی برجای مانده است اما مسجد گوهرشاد و آرامگاه گوهرشاد هرات گل سر سبد این ساختمان ها هستند. این مسجد را گوهرشاد خاتون، دختر امیر غیاث الدین ساخته است. از طرفی گفته می شود که مسجد را شاهرخ تیموری برای همسر خود که گوهرشاد بوده است ساخته است. در هر حال نقش بانوی تیموری در ساخت این مسجد مشهود است. جالب است بدانید که اینجا را یکی از اصیل ترین مساجد ساخته شده ایرانی می دانند که فن ساخت و نوع قوس ها و آرایه های آن کاملا ایرانی است. مسجد گوهرشاد از جمله مساجد چهار ایوانی داخل کشور است که به سبب موقعیت قرارگیری آن (در ضلع جنوبی حرم امام رضا (ع))، از اهمیت زیادی برخوردار است. شما همزمان می توانید از زیباترین جاذبه های گردشگری مذهبی ایران که در کنار هم قرار دارند، بازدید کنید.
تاریخچه مسجد گوهرشاد
ساخت مسجد گوهرشاد به دوره ی تیموری و سالهای 808 تا 821 هجری قمری برمی گردد. معمار مسجد، استاد قوام الدین شیرازی است. مساحت آن به 9410 متر مربع می رسد. پس شما با یک مسجد بزرگ سروکار دارید که تمام قسمت های آن دیدنی و ارزشمند است. گوهرشاد از جمله بانوان نامدار ایرانی در دوران تیموری بود که در بسیاری از امور کشور دخالت داشت و از مشورت گرفته می شد. امروزه نام او را در بالای ورودی ایوان دارالسیاده و در کتیبه ی ایوان مقصوره می توان دید. در این کتیبه که به خط شاهزاده بایسنقر میرزا ( فرزند گوهرشاد) نوشته شده است، از گوهرشاد بعنوان بانی مسجد نام آورده شده است. این کتیبه بر روی کاشی معرق بسیار زیبایی کار شده است.
مقرنس های زیبای مسجد گوهرشاد
معماری مسجد گوهرشاد
همانطور که گفته شد، اینجا یک مسجد چهار ایوانی و دارای یک حیاط مرکزی بسیار زیبا است. شبستان ها در چهار طرف حیاط وجود دارند. سه گنبد بزرگ و دو گنبد کوچکتر در پلان مسجد گوهرشاد دیده می شود که حتما باید از آنها دیدن کنید. در سمت شمال مسجد، رواق دارالسیاده و دارالحفاظ، در سمت جنوب صحن قدس، در سمت شرق رواق امام خمینی و در سمت غرب به بست شیخ بهایی قرار دارد. یکی از ایوان های مسجد گوهرشاد، تاق آهنگ بسیار زیبایی دارد که حتما باید از آن بازدید کنید. اوج زیبایی این طاق آهنگ این است که با خط بنایی نگاره هایی گُله ای (به معنای نگاره های برگرفته شده از طبیعت) ایجاد شده است. اصلی ترین بخش مسجد که ایوان و گنبدخانه ی آن است در سالهای اخیر مورد بازسازی کامل قرار گرفته است و امروزه کاملا با بتن آن را مجددا ساخته اند. در نمای مسجد گوهرشاد گره های ساده و در هم بسیاری را می توان دید که از نظر دید زیبایی شناسی، فوق العاده هستند.
از آجر، گچ، کاشی و سنگ در ساخت قسمت های مختلف مسجد استفاده شده است. چهار ایوان در چهار طرف، یک صحن بزرگ در مرکز، یک حوض در وسط حیاط، یک گنبد فیروزه ای بسیار زیبا و دو گلدسته ی رعنا و دلنواز در کنار 7 شبستان از اجزای اصلی مسجد گوهرشاد به حساب می آیند. اگرچه بیشتر از 600 سال از ساخت مسجد می گذرد اما ماندگاری و زیبایی های مسجد به حدی است که نظر تمام گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می کند. در دوره های مختلف تاریخی این مسجد از گزند آسیب در امان نبوده است اما حاکمان مختلف نیز همت به بازسازی آن می بستند. مثلا زمانی که در حمله ای ازبکان، به مسجد خسارت هایی وارد شد اما بعدها در دوره صفویه دوباره مورد بازسازی قرار گرفت. یا در زلزله آسیب دید اما در دوره قاجار آن را مجددا بازسازی کردند. این مسجد در طول دوران مانند گوهری دست به دست شده است و اکنون یکی از زیباترین مساجد قدیمی داخل کشور به حساب می آید.
زیبایی های مسجد گوهرشاد
قدیمی ترین صحن مجموعه در این مسجد قرار دارد و مساحت آن به 2850 متر می رسد که در نوع خود بسیار بزرگ است. آیا می دانید که گنبد این مسجد 41 متر ارتفاع دارد. این گنبد بر روی ایوان جنوبی مسجد قرار دارد که ایوان مقصوره نام دارد. در بازدید از مسجد گوهرشاد حتما از هر چهار ایوان و گنبدخانه ی آن دیدن کنید. به شرق ایوان مقصوره بروید تا گنبد طلا را از دور ببینید.
این مسجد اکنون پربازدیدترین مسجد داخل کشور به حساب می آید. حتما در سفرهای خود به شمال از صحن امام رضا (ع) و مسجد گوهرشاد دیدن کنید. معماری بی نظیر ساخت مساجد، گنبد فیروزه ای در کنار هنر کاشی کاری و خطاطی در این مسجد به راستی ارزشمند است.
گنبد زیبای مسجد
