مشهورترین پل های تاریخی ایران
ایران، به واسطه قدمتی که دارد در دل خود آثاری را جای داده است که نمونه های آن از نظر قدمت در کمتر کشوری دیده می شود. پل های تاریخی ایران نیز از جمله ی همین آثار و سازه ها می باشند که در جای جای کشور ایران وجود دارند و اگرچه سال های زیادی بر آن ها گذشته است، اما همچنان در مناطق خود قد خم نکرده اند. پل های قدیمی ایران به چندین دلیل شاخص شده اند به نحوی که در جهان نیز شناخته شده می باشند. از جمله دلایلی که در تمام آن ها دیده می شود، سبک معماری و قدمت ایست که برای هر کدام تخمین زده شده است. اما هر کدامشان دارای نکات ریز و درشتی می باشند که بر خاص بودنشان افزوده است.
پل ورسک استان مازندران
این پل یکی از تاریخی ترین پل های ایرانی است که در شهر فیروزکوه و در دل طبیعت زیبای آن قرار دارد. پل ورسک در فیروزکوه و در روستای ورسک قرار دارد و یکی از قدیمی ترین مسیرهای راه آهن در ایران است. این پل در واقع راهی ارتباطی در ارتفاع ۱۱۰ متری است برای ۲ کوه ر ا منطقه است که بسیار صعب العبور هستند. این پل که به طول ۷۳ متر کشیده شده است، دو سمت دره ی ورسک را به هم مرتبط می کند.
تاریخ افتتاح این پل به سال ۱۳۱۵ برمی گردد و برای آن هزینه ای حدود ۲۶ میلیون ریال شده است که نسبت به نرخ پولی ایران در آن دوران چیزی بیشتر از ۵۰ میلیارد تومان امروز می شود. در واقع هزینه ی این پل که نزدیک به ۸۰ سال پش ساخته شده است، از مالیات به دست آمده و جالب است بدانید که امروزه همین پل به مانند گذشته سرپاست و کاربری دارد. امروزه قطارهای مسافربری تهران گرگان و تهران ساری از روی این پل می گذرند.
این پل تاریخی در سال ۱۳۵۶ به ثبت کلی رسید. نام دیگر پل ورسک، پل پیروزی است که دلیل این نامگذاری هم نقش مهمی است که این پل در جنگ جهانی دوم و در پیروزی متفقین داشت. در سال ۱۳۰۵ در مجلس شورای ملی طرح احداث اه آهن سراسری ایران به تصویب رسید، طرحی که بر اساس آن، شمال و جنوب ایران به هم دسترسی راحتی می داشت. از آن جایی که پیاده سازی و اجرای چنین کاری نیاز به دانش بالایی داشت که در آن زمان در ایران نبود، از متخصصان و نیروهای خارجی کمک گرفته شد و اجرای این طرح به یک شرکت دانمارکی به نام کامپساکس واگذار شد.
شرکت کامپکس تعهد کرده بود که این توانایی را دارد که ۹۰۰ کیلومتر خط راه آهن را در ۶ سال احداث کند. بعد از تمام تحقیقات و کارهای زیادی که این شرکت معتبر دانمارکی انجام داد این تصمیم را گرفتند که راه آهن احداث شده باید از روستای عباس آباد (روستای ورسک) بگذرد. همان طور که در بالا هم گفته شد پل ها اجزا و المان های ارتباطی بین دو نقطه هستند و دقیقا دلیل ساخت پل ورسک هم همین بود که بتوان با آن از دره ی عمیق ورسک گذشت اما از آن جا که ارتفاع این دره زیاد و دهانه ی آن بزرگ و از طرفی ابزار محدود بود، کار واقعا مشکلی در پیش رو بود.
ساخت این پل با تمام زحمت ها، سختی ها و تلاش های شبانه روزی و همه ی محدودیت ها بالاخره به پایان رسید و افتتاح شد. البته نقش ورسک فقط به عنوان یک المان ارتباطی نیست و نباید نقش مهم آن را در جنگ جهانی دوم نادیده گرفت، آن هم نقشی اساسی به گونه ای که در صورتی که این پل وجود نداشت، هیچ بعید نبود که حالا دنیا در حکومت طرفداران هیتلر بود. حتی بسیاری از کارشناسان و تاریخ دانان هم گفته اند که اگر پل ورسک وجود نداشت حالا نقشه ی جهان تغییر کرده بود!
پل سی و سه پل،اصفهان
یکی از پلهای زیبا و جالبی که در دوران صفویه بر روی زاینده رود احداث شد سی و سه پل است این پل در گذشته «پل جلفا» نامیده می شد (زیرا از این طریق به جلفا که تازه احداث شده بود می رسیدند). به «الله وردیخان» نیز معروف است زیرا سردار مشهور شاه عباس اول که به ساختن این پل مأمور گردید به این نام نامیده می شود.
این پل که چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل می کند قبلاًٌ ۴۰ چشمه داشته اما امروز بیش از سی و سه چشمه آن باقی نمانده است و بقیه آنها مسدود شده اند. پل ۲۹۵ متر طول و ۷۵/۱۳ متر عرض دارد و در زمره اولین آثاری است که شاه عباس اول دستور ساختن آن را داده است.
در طرفین پل معبر باریک مسقفی است که در سراسر طول پل دیده می شود. سی و سه پل دارای یک پیاده رو برای گردش در بالا و یک پیاده رو در پایین است. پیاده رو پائین گذرگاه مسقفی است که میان پایه های مرکزی پل و به فاصله کمی از بستر رودخانه ایجاد شده است. از گفتنیهـا دربـاره سـی و سـه پـل اینـکـه در دوران صـفـویه جـشـن «آبریزان» یا «آبریزکان» در کنار زاینده رود و در نزدیکی این پل برگزار می شده است. در این جشن که در سیزده تیرماه هر سال برگزار میشد مردم با پاشیدن آب و گلاب به روی یکدیگر در این مراسم شرکت می کرده اند.
مصالحی که در ساخت سی و سه پل به کار رفته:
آجر در قسمت فوقانی و سنگ در طبقه تحتانی پل است. پل الله وردیخان که در سال ۱۰۱۱ هجری بنا شده است از آثار مشهور اصفهان است که اکثر سیاحان و جهانگردان به توصیف آن پرداخته اند. یکی از خارجیانی که سی و سه پل را در اواخر حکومت قاجارها دیده است درباره آن می نویسد:
این بنای زیبا که با وجود مرور زمان با بزرگی و مشخصات آن سالم مانده است ارزش آن را دارد که برای دیدنش به اصفهان رفت، هر چند احتمالاً از کسی هم انتظار نمی رود که برای دیدن شاید باشکوه ترین پل جهان چنین کاری بکند.
پل کهنه،کرمانشاه
پل کهنه قره سو مربوط به دوره صفوی است و در کرمانشاه، شرق شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
این پل یکی از پلهای باستانی استان کرمانشاه در حاشیه شرقی شهر کرمانشاه، نزدیک روستای مرادآباد، بر روی رودخانه قره‌سو است. از این پل در گذشته عابران مستقیماً به دروازه شهر وارد می‌شدند.
این پل ۱۸۶ مترطول و ۹ مترعرض دارد. پایه‌های این پل به صورت شش ضلعی می‌باشد که قسمت داخلی آنها با لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده ولی روکار آنها بلوک‌های سنگی مکعب مستطیل است. در جلو پایه‌ها در جهت مخالف جریان آب، آبشکنهای مثلث شکلی با سنگهای تراشیده، ساخته شده است. همچنین در کناره‌های پل، سیل برگردان‌هایی با سنگهای تراشیده ساخته شده‌اند.
پل کهنه دارای شش دهانه است. این دهانه‌ها تاق‌های جناغی دارند که با آجر ساخته شده‌اند. ارتفاع متوسط تاق‌ها از کف رودخانه تا تیزه تاق حدود ۴/۴ متر است.
در نمای شمالی و جنوبی پل بر روی هر یک از آبشکن ها، پشتبندهای آجری وجود دارد که تا سطح پل بالا آمده‌اند بر روی پایه‌های سنگی، دهلیزهایی ایجاد شده است که دارای طاق جناغی است. حضور این دهلیزها و پشتبندهای مدور دو طرف ورودی آنها، پل کهنه قره‌سو را به صورت یکی از زیباترین پلهای دوره صفوی در آورده است.
پایه‌های سنگی این پل احتمالاً متعلق به دوره ساسانی است و با توجه به آجرهایی که در اطراف پل پراکنده است این پل در دوره سلجوقی تعمیر شده و در دوره صفوی به شکل کنونی بازسازی شده است.
پل خواجو،اصفهان
پل خواجو یکی از پل های تاریخی شهر اصفهان بوده که در شرق سی و سه پل، بر روی رود زاینده رود واقع شده است. این پل در انتهاى خیابان کمال اسماعیل اصفهانى و انتهاى خیابان خواجو، واقع شده است. طبق گفته باستان شناسان، پل خواجو بر روی پلی که پیش از این وجود داشته و خراب و ویران شده بود، بنا شده است.
این پل که در دوره صفویه یکی از زیباترین پل های جهان به شمار می رفت، به دستور شاه عباس دوم، در سال ۱۰۶۰ قمری ساخته شد. طول این پل ۱۳۳متر بوده و عرض آن نیز به ۱۲متر می رسد که همراه با تزئینات و کاشیکاری فراوان، از آثار بسیار ممتاز شهر اصفهان به حساب می آید
گردشگران و جهانگردانی که در ادوار مختلف به اصفهان آمده اند، لب به تحسین پل خواجو گشوده اند و این مکان را در زمره شاهکارهای جاودانه معماری ایرانی و اسلامی به شمار آورده اند. بنای پل خواجو در چهار طبقه و با کاشیکاری های عصر صفویه، احداث شده است. این مکان در فصل بهار و هنگام طغیان آب زاینده رود، منظره بسیار جالبی را به وجود می آورد، به گونه ای که باعث شده مردم در این مکان نشسته و به تماشای زیبایی های این مکان بپردازند. در وسط پل، برای اقامت موقتی پادشاه و خانواده سلطنتی، ساختمان مخصوصی که به بیگلربیگی شهرت دارد، احداث شده است. به نوشته تاریخ نگاران و پژوهشگرانی که درباره سلسله صفوی مطالعه نموده اند، هدف شاه عباس دوم از ساختن پل خواجو، پیوند دادن دو محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز بوده است.
پل خواجو از نوع پل سدی بوده و به عقیده برخی، نقطه اوج صنعت پل سازی در ایران به حساب می آید. عملکرد سد پل، این است که می‌تواند آب را تا ارتفاع ۶ متر بالا ببرد. این پل دارای ۱۶ دریچه تخلیه آب بوده و در بدنه آن از شیارهایی استفاده شده و همچنین کشوهایی درآن قرارگرفته که می‌توانند این دریچه ها را بالا و پایین ببرند. با بالا و پایین کردن کشوها، قادر خواهند بود اندازه آبی را که جاری میشده تنظیم نمایند و همینطور این کشوها عمل تنظیم آب جمع شده در پشت این پل سدی را انجام می دادند.
در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل، ساختمانی احداث شده که شامل چند اتاق بوده که به نقاشی مزین شده است. این ساختمان که شاه نشین نامیده می شود، در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی، به این مکان فراخوانده می شدند. در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو، دو شیر سنگی وجود دارد که ظاهرا، نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند.
پل خواجو دارای ۲۴ دهانه بوده که از مکعب های به دقت تراش خورده، ساخته شده است. اطراف پل در ایام بهار و تابستان و روزهاى تعطیل، محلی عمومی برای تفرج اهالى است و بعضى روزها به حدى جمعیت زیاد است که عبور و مرور در طبقه دوم، تقریباً مشکل مى شود.
دلیل نامگذاری این پل، به پل خواجو، نزدیکی آن به محله خواجو می باشد. اما علاوه بر این نام، با اسامى بابا رکن الدین، خواجو، گبرها، شیراز، حسن آباد، پل شاهى و تیمورى نیز خوانده می شود. دلیل آنکه به آن پل بابا رکن الدین گفته می شود، این است که در تخت فولاد، که نزدیک جاده قدیم شیراز واقع شده، قبر و بقعه بابا رکن الدین که از عرفاى معروف زمان خود بوده، قرار دارد و به همین دلیل، پل به نام او معروف گردیده است. پل خواجو اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۱ ، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل شکسته (پل شاپوری)،خرم آباد
پلی پیر و خسته سالهاست آرام بر دامن رود نشسته و خاطرات خوش روزگار شکوهش را با خود مرور می کند. پل شاپوری یادگاری است ماندگار از دوره ساسانی که در جنوب شهر خرم آباد لرستان قرار گرفته است. دست زمان در طول تاریخ موجب شد آسیبهایی جدی بر پیکر پل وارد شده و ظاهر آن دستخوش تغییر شود. این پل غرب استان را به شرق لرستان متصل می کرده و راه ارتباطی با خوزستان وتیسفون بوده است. پل شاپوری حدود 200 متر طول و دارای بیش از 19 چشمه بوده که امروزه تنها 5 چشمه از آن باقی است. از همین رو از آن با نام پل شکسته نیز یاد می شود.
با قدم زدن بر روی بقایای پل قرنها به عقب برمی گردیم و خود را با کاروانی در حال عبور از پل می بینیم. گویی خاطرات زیادی در قلوه سنگهای کف آن نهفته است.
لاشه سنگ و قلوه سنگهای کف رودخانه از اصلی ترین مصالح به کار رفته درطاقهای جناغی این پل بوده وسنگهای صیقلی و تراش خورده نیز از مصالح به کار رفته در پایه های این پل تاریخی است که به صورت لوزی شش ضلعی ساخته شده است.
متاسفانه با مرمتهایی که توسط سازمان میراث فرهنگی بر روی این پل صورت گرفته از شکوه آن کاسته و سیمای 1000 ساله آن دستخوش تغییرشد و در حال حاضر از نظر ظاهر با پل های نیم قرن پیش قابل قیاس است.
پل شهرستان یا پل جی،اصفهان
پل شهرستان در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدیمى ترین پل زاینده رود است که به عقیده بعضى از محققین اساس امروز آن ساسانى است ولى ریشه و پایه هخامنشى دارد و قسمت هاى فوقانى آن الحاقاتى از آثار دوره دیالمه و سلاجقه را در بر مى گیرد . این پل قدیمی در ناحیه « جی قدیم » واقع شده و از نظر معماری فوق العاده جالب توجه است و یکى از پل هاى باستانى است که در چهار کیلومترى مشرق اصفهان واقع و از دو طرف از آن پل عبور مى کنند . یکى از خیابان هاى مشتاق و سارویه و از دامنه تپه اشرف و دیگر از دالان بهشت ؛ در دو طرف این پل بیشه و باغ ها و آپارتمان هاى تابستانى وجود دارد .
این پل از نظر معمارى بسیار جالب و بعقیده باستان شناسان مربوط به دوره ساسانیان است و پایه هاى آن بر روى سنگ هاى طبیعى کف رودخانه استوار گردیده است عدهاى هم ساختمان آن را به دوره دیلمیان مربوط مى دانند . این پل در نه کیلومترى مشرق پل خواجو واقع شده است ثبت این پل در گردش ادارى است .
امروزه این پل را پل شهرستان مى نامند ، ولى در روزگاران قدیم جسر حسین و پل جى هم نامیده مى شده . از نویسندگان قدیم ، مفضل بن سعد بن حسین مافروخى اصفهانى در کتاب خود بنام محاسن اصفهان ، از این پل بنام جسر حسین یاد کرده است و قصر هایى که نزدیک این پل بنا شده بوده را ستوده است . با توجه به مطالب کتب تاریخى و آثار به دست آمده که به آن اشاره خواهد شد ، پل مذکور از پل هاى معروف اصفهان در دوران دیلمیان و سلجوقیان بوده است . بر پایه شباهت پل شهرستان با پل هاى ساسانى خوزستان ، مانند : پل شادروان شوشتر و پل دزفول ، اساس و بنیاد این پل را به دوران ساسانى نسبت داده اند . زیرا توجه ساسانیان به پل سازى که یکى از لازمه هاى شهر هاى کنار رودخانه یا است شهرت دارد .
اقدامات ساسانیان در زمینه ایجاد تاسیسات زیربنایى ، نظیر جاده ، پل ، سد و کانال هاى آبرسانى ، نشانه اى از توجه آنها به برنامه ریزى عمرانى است و از پیش مى توان پذیرفت که شکوفایى زندگى شهرى با جمعیت رو به افزایش شهرها ، بدون وجود تجهیزات فوق ، امکان پذیر نبوده است . برخى از آثار بجا مانده از تاسیسات ساسانى و همچنین اشارات مورخین اسلامى به جنبه هایى از اقدامات مزبور ، بیانگر توجه ساسانیان به هر دو نوع برنامه ریزى فوق الذکر است . افزایش جمعیت و گسترش ابعاد شهرها ، بى شبهه مسایل متعدى بر کارگردانان عصر ساسانى مطرح مى کرد که از آن جمله ، مشکل تامین آب مردم بود . ساسانیان سدهاى متعدد بدین منظور ایجاد کردند و به توزیع آب ، میان شهرنشینان اهتمام نمودند . سپس با استفاده از نوشته هاى اصطخرى و این حوقل در مى یابیم که حتى قرن ها پس از اسلام ، اداره تقسیم آب در شهرهایى چون سمرقند ، به عهده زرتشتیان بود .
سمرقند ، منبع آبى مهم و شبکه توزیعى از لوله هاى فلزى ( قلعى ) داشت و نمودارى از ابتکارات ارزنده ساسانیان به شمار مى رفت . توزیع آب در محلات نیشابور نمونه دیگرى از اقدامات ساسانیان در زمینه تاسیسات آبرسانى شهر ى است . در زمان قدیم ، آب رودخانه اى را که از طرف شمال به شهر نیشابور سرازیر مى شد ، از زیرزمین به داخل شهر مى آوردند و آن را پس از رسیدن به شهر ، به وسیله رشته هاى متعدد قنوات به محله هاى و خانه ها تقسیم مى کردند . به طورى که تقریباً بیشتر مناطق ، داراى آب جارى بوده است .
تقسیم آب زاینده رود نیز همانطور که ذکر شد ، به اردشیر بابکان نسبت داده شده است . شاید احداث مادى هاى اصفهان نیز از اقدامات دوره ساسانى باشد . این رسته یادآور مى شود که نامگذارى رودخانه زرین رود ( زاینده رود ) از اقدامات اردشیر بابکان بوده است .
مصالح ساختمان به کار رفته در پل شهرستان
الف) سنگ
از لاشه سنگ و ملات براى ساختن پل استفاده شده است .
ب) آجر
در ساختمان پل و بناى موسوم به گمرک خانه ، از آجر استفاده شده است . ابعاد آجر ها به این شرح است 25*25*5 سانتیمتر، قرمز رنگ 26*26*5 سانتیمتر، کرمى مایل به سبز .
پ) خشت
ابعاد خشت ها به علت اندودى که در اثر مرمت هاى مکرر بر روى آن انجام شده ، نامشخص مى باشد . از خشت ، در ساختمان گمرگ خانه پل استفاده شده است .
پل 1700 ساله دزفول
پل باستانی دزفول با 17 قرن قدمت یکی از قدیمی ترین پل های استوار جهان است که در سال 263میلادی به دستور شاپور اول ساسانی بر روی رودخانه دز ساخته شد.
پل ساسانی مهم‌ترین اثر تاریخی دزفول و به عنوان نماد شهر دزفول که 2 منطقه شرق و غرب این شهر را به هم وصل می‌سازد ،یکی از راه‌های ارتباطی شهر جندی شاپور و سرزمین بین‌النهرین بوده که به دستور شاپور اول ساسانی و پس از پیروزی ایران بر والرین و با بکارگیری اسرای رومی ساخته شده است از این رو به پل رومی نیز مشهور است.
این پل دارای 14 دهانه است، پل قدیم دزفول از سنگ ساروج و آهک ساخته شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی بازسازی شده است اما پایه‌های پل حکایت از دوران ساسانی دارند.
بنای فعلی این پل در دوران صفویه بر روی ساختمان قبلی بنا شده است، ساختمان این پل متشکل از بافت معماری متعلق به سه دوره تاریخی است.
بخش‌هایی از پایه‌های پل مربوط به دوره ساسانی و بخش طاقدیسی پل مربوط به دوره صفویه و از نمونه‌های طاق‌های دوره اسلامی است و سرانجام بخش عرشه پل که از مصالح جدیدی همچون سیمان و فلز ساخته شده است مربوط به دوره پهلوی است.
پل قدیم دزفول از معدود پل‌هایی دنیاست که با گذشت بیش از 17 قرن همچنان پابرجاست.
به دلیل آسیب وارده به این پل ناشی از تردد خودروها در سالهای متمادی ، از سال 1388 تردد تردد خودروها از روی این پل باستانی متوقف شد و هم اکنون گذر با پای پیاده از روی آن ممکن است.
در سال 1390 با ساخت میدانی آجری در ورودی این پل از سوی شهرداری دزفول با همراهی میراث فرهنگی کاربری پل بعد از نزدیک به 1750 سال به گردشگری تبدیل شد و در حال حاضر یکی از دیدنی ها و جاذبه های مهم شهر دزفول و استان خوزستان به شمار می رود.
سرپرست اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری دزفول اواسط دی ماه از جذب سه میلیارد ریال اعتبار برای مرمت پل ساسانی این شهر خبر داد.
حجت اله آریایی افزود:امسال پنج میلیارد ریال اعتبار برای مرمت پل باستانی دزفول اختصاص یافته که بصورت دوره ای این اعتبار برای مرمت پل هزینه می شود.
به گفته وی مطالعات مرمت پل ساسانی دزفول انجام شده و در تلاش هستیم با کمک اداره نوسازی شهرداری دزفول عملیات سبک سازی،برداشتن آسفالت،برداشتن پیاده روی الحاقی،آجر فرش ویژه عابر پیاده ،مرمت طاق ها و پایه های پل را انجام دهیم.
سرپرست اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری دزفول گفت:پیاده رو الحاقی و تجمع آبهای سطحی به برخی بخش های این پل آسیب جدی وارد کرده و پایه های پل 1700 ساله از این بابت آسیب دیده است.
شهر باستانی جندی شاپور، بافت آجری، آسیاب های آبی و پل باستانی از جمله آثار تاریخی دزفول به شمار می رود.
در محوطه های باستانی دزفول آثاری از دوره های مختلف تاریخ مشاهده شده است.
پل کلهر معمولان،استان لرستان
کلهر ممولان نیز از دیگر پل های معروف ایران که در استان لرستان واقع شده است. این پل که دارای ارتفاعی 26 متری است در ردیف بلندترین پل های این استان می باشد. این ارتفاع چیزی در حدود ارتفاع یک ساختمان ده طبقه می باشد به طوری گذشتگان معتقد بودند که در زمان نگاه کردن به نوک پل کلاه ها از سر می افتاد. مادۀ اصلی سازنده این پل که در تاریخ 384 هجری قمری پایه گذاری شده است سنگ و آجر بوده است. البته که مقداری ساروج نیز در بخش های مختلف این پل به چشم می خورد اما قالب کلی آن سنگ و آجر بوده است. سال ها این پل بر روی رودخانۀ کشکان استوار بوده اما به مرور زمان مورد فرسایش قرار گرفته است اما تاریخچۀ این پل که از پل های معروف ایران است به خوبی نشان دهندۀ عظمت آن می باشد. اگر همه موارد تاریخی و معماری را که در باره پل کهر ممولان را که کنار بگذاریم نمی توانیم از یک موضوع به راحتی عبور کنیم و آن هم چیزی نیست جز وجود سکویی در داخل پل که با 12 پله از سطح زمین جدا شده است. اگر چه کاربرد این سکو هنوز هم مشخص نشده است اما سبب شاخص تر شدن این پل برای اهالی فن شده است.
پل کشکان،مادر پل های ایران
پل "کشکان" در استان لرستان که مربوط به دوره ساسانیان است و باستان‌شناسان به آن لقب مادر پلهای تاریخی ایران را داده‌اند جاذبه‌ای باستانی برای گردشگران است.
هر گاه نام پلهای باستانی به میان می‌آید، نام استان لرستان با داشتن 96 پل به عنوان پایتخت پلهای تاریخی جهان هم به میان می‌آید پلهای زیبایی که هر کدام دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که این ویژگی‌ها تنها در پلهای لرستان وجود دارد.
قدمت پلهای لرستان به بیش از 1400 سال پیش بازمی‌گردد و این پلهای زیبا در روزگاران قدیم محل عبور و مرور کاروان‌ها، مردم و چهارپایان بوده و خاطرات روزگاران گذشته را در خود نگه داشته‌اند؛ یکی از این پل‌ها "پل کشکان" با نام محلی "کَشکُو" است در قرن چهارم هجری ساخته شده است این پل دارای زیبایی خاصی بوده و بر روی رودخانه کشکان قرار گرفته است.
پل کشکان در بخش چگنی بر روی رودخانه‌ای به همین نام و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به طرهان احداث شده است که در متون تاریخی از آن به‌عنوان گژکی یاد شده است، پل تاریخی کشکان دارای پایه‌هایی به مساحت بیش از 200 متری و همچنین ارتفاع بلندی به‌اندازه یک ساختمان 12 طبقه است که مساحت پایه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.
مادر پلهای جهان
پل تاریخی کشکان در لرستان به دستور«ابو نجم بدر ابن حسنویه» از سال 389 تا 399 ساخته‌شده و دارای قدمتی هزارساله است و جز سه پل تاریخی در ایران است که دارای کتیبه‌ای به‌اندازه 106 در 92 است و به خط «کوفی برگ‌دار» نوشته شده و مربوط به قرن چهارم هجری است، کتیبه پل کشکان با «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغاز شده و در هفت سطر نوشته شده است.
شاهکار دوره آل حسنویه
در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره‌های گذشته به‌جای مانده است که مشخصات پلهای ساسانی را دارند و احتمالاً متعلق به همان دوره هستند و بنای کنونی آن مربوط به دوره حکومت آل‌حسنویه و قرن چهارم هجری قمری است.
مصالح مادر پل های ایران
مصالح مورد استفاده در این پل که توسط انسان‌های هوشمند قرن چهارم ساخته شده و معماری زیبای آن به صورت هوشمندانه و هنرمندانه‌ای انجام شده است.
فاصله زیاد بین ستون‌های پل سبب شده که هر ستون را مانند حجره‌ای بسازند که ممکن است در گذشته‌های دور محل اسکان کاروان‌هایی بوده که از شاپورخاست و مناطق غرب لرستان عبور می‌کردند.
پل کشکان مربوط به دوره ساسانیان
پل کشکان مربوط به دوره ساسانیان است و باستان شناسان به آن لقب مادر پلهای تاریخی ایران را داده‌اند که با طول 320 متر، عرض هر یک از دو چشمه شرقی پل 23.20 متر، ارتفاع بالاترین نقطه 26 متر و کوتاه‌ترین قسمت آن 10 متر، طولانی‌ترین و عظیم‌ترین پل تاریخی ایران است.
پل کشکان با قدمتی بیش از هزار سال 12 طاق دارد؛ برخی از پایه‌های پل با سنگهای بزرگ و حجاری‌شده ساخته‌شده‌اند، مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ، گچ و آجر تشکیل‌شده است؛ این اثر تاریخی به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید است.
راه دسترسی به عظیم ترین پل تاریخی ایران
برای بازدید از پل کشکان باید به 35 کیلومتری خرم آباد و روستای پاپل برویم تا پل کشکان را که مانند کوهی استوار بر روی رودخانه پرآب کشکان و 13 چشمه پابرجاست ببینیم.
در اطراف این پل محوطه سرسبزی وجود دارد و در انتهای غربی پل کشکان 12 چشمه بزرگ و یک چشمه کوچک قرار گرفته که زیبایی خاصی به آن بخشیده و این پل را منحصر به فرد کرده است.
پل دختر، میانه
پل دختر میانه یادگار سبک معماری اذری است!
اثر زیبای معماری قرن هفتم هجری در شرق قافلانکوه بر روی رود قزل اوزن(طلای شناور) جزو اولین آثار ثبت شده ی ملی در ایران تحت تاثیر هنر اسلامی و سبک آذری سومین مکتب معماری پس از اسلام اواخر ایلخانیان و تیموریان و اوایل صفویان از ویژگی های بارز این سبک ایوان مرتفع است که در دهانه ی وسط پل قابل رویت است، البته ناگفته نماند تاریخ دقیق ساخت این پل نامشخص است ولی با توجه به تدبیر اتاقچه ها و تزیینات در پایه ها، بدنه ی پل و مهم تر منطقه استقرارباید آن را مربوط به سبک آذری دانست، از دیگر ویژگی های این اثر باستانی قرارگرفتن در نزدیکی جاده ابریشم است. متاسفانه دهانه ی وسط بوسیله ی قوای دموکرات در 20 آذر 1325 فروریخته است، ناگفته نماند این پل روبروی قلعه ی دختر(قیز قالاسی) قرار گرفته که با خود افسانه ای زیبا و شنیدنی به همراه دارد.
داستان زیبای چوپانی به نام قزل که عاشق شاهزاده ی قصر قیزقالاسی می شود و هر روز با شنا کردن در رود قزل اوزن خود را به آن سوی رود نزد معشوقه اش می رساند که در یکی از این وصال ها ی شیرین و نافرجام، قزل اوزن خروشان قزل را به کام مرگ فرو می برد و به یادبود وی نام رودخانه را قزل اوزن می نهند(شیخ الاسلامی) ولی عقیده متفق القول باستان شناسان بر این است که ایزدبانوی ناهید، خدای آب و باران و فراوانی یکی از فرشتگان آئین زرتشت بوده و بخاطر آنکه این پل‌ها که اهمیت ویژه‌ای در زندگی و اقتصاد مردم داشته و از سیل آبها و خطرات جوی و طبیعی در امان باشد اسم دختر را برای آن می‌نهادند که این فرشته از آنها نگهداری و پاسداری نماید.
تنها شناسنامه ی تاریخی این پل مربوط به دو کتیبه به خط نسخ می باشد که بر روی پایه های آن قرار دارد که یکی از آن ها به کلی از بین رفته است اما بر اساس اطلاعات کتیبه ای که بر روی پایه سمت چپ قرار دارد شاه بیگم بنت محمد بیگ موصللو دست به تعمیر آن زده است. البته این پل بعد از فروپاشی یک دهانه ی آن دوباره تعمیر شد ولی این پل وصله ی جدید را به تن نخرید و دهانه برای بار دورم فروریخت و هم چون دل شکسته ای وفادار به سینیق کورپی یا پل شکسته نیز معروف گردید.
گردآوری : هتل سازی دریا
در گردآوری این مطلب از منابع زیر استفاده شده است
همگردی،الی گشت،ویکی پدیا،اقامت24،ایران پلانر،irandeserts،تسنیم،میانه یاب
مطالب مرتبط :
الموت بالا،مکانی ناب با چشم اندازی دلربا
شهر سوخته؛ خاستگاه کلیله و دمنه
