22 گوهر ایرانی در فهرست یونسکو – بخش دوم

فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران شامل ۲۱ مکان است که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. درخشان‌ترین سال برای ثبت آثار ارزشمند ایرانی در یونسکو به سال ۱۹۷۹ بازمی‌گردد که سه اثر چغازنبیل، میدان امام اصفهان و تخت جمشید ازسوی یونسکو مورد توجه ویژه قرار گرفتند.
در ذیل نگاهی به ۲۱ اثر ارزشمند ایران که پیشتر در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شده‌اند می‌اندازیم:

۱۲- آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

 

 

استان اردبیل

تاریخ ثبت: ۲۰۱۰ - شماره ثبت: ۱۳۴۵

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از مکان‌های تاریخی و باستانی شهر اردبیل در شمال باختری ایران و از آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است
در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره‌های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و نیز برخی از مشایخ و صاحب‌منصبان دوران صفوی و نیز شهیدان ایرانی جنگ چالدران، قرار دارد. از دیگر بخش‌های این مجموعه چینی‌خانه، مسجد، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه و چراغ‌خانه است.
ویژگی منحصر به فرد بقعه شیخ صفی‌الدین، کنار هم قرار گرفتن آثار بسیار زیبای هنری در رشته‌های مختلف است که شامل عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ ‌بری کتیبه‌ های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره‌ی صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و دیگر اساتید) منبت‌های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری می‌شود که همگی آن‌ها در یک ساختار معماری فخیم و بی نظیر جای گرفته‌اند. مجموعه‌ی این آثار شکوهی حیرت‌انگیز به این مجموعه بخشیده است.

۱۳- باغ ایرانی

 

 

استان‌های فارس، مازندران، اصفهان، کرمان، یزد، خراسان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۱ - شماره ثبت: ۱۳۷۲

باغ ایرانی به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغ‌ها دانسته‌اند. کوروش شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه که کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌ است. در دوره ساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند. در سال ۲۰۱۱ باغ‌های ایرانی پاسارگاد، ارم، چهل‌ستون، فین، عباس‌آباد، باغ شازده، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیدند.

۱۴- مسجد جامع اصفهان

 

 

استان اصفهان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۲ - شماره ثبت: ۱۳۹۷

کاوشهای باستانشناسی نشان از آن دارد که احتمالاً این مسجد پیش از تسلط اعراب بر این شهر، مرکز مذهبی مهم شهر بوده و بصورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته‌است. کشف یک پا ستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تأیید می‌کند. دربارهٔ تاریخچه تغییر و تحولات مسجد اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی به نظر می‌آید ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و در زمان عباسیان بوده که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده‌است.

بخش‌های گوناگون آن در طول نزدیک به هزار سال شکل گرفته‌اند و طی این سالها همواره در حال مرمت و بازسازی بوده‌است که آخرین آنها بازسازی بخش تخریب شده بر اثر بمباران هواپیماهای عراقی در طول هشت سال جنگ ایران و عراق بوده‌است.

مسجد جامع اصفهان یا مسجد جمعه اصفهان که به مسجد جامع عتیق نیز شهرت دارد در میدان قیام، خیابان علامه مجلسی اصفهان واقع شده است به بیانی دیگر در بخش قدیمی اصفهان، ضلع باختری خیابان هاتف و انتهای بازار بزرگ واقع شده و یکی از برجسته ‌ترین آثار معماری ایران و جهان است و از آن جا که بخش ‌های مختلف آن در دوران ‌های مختلف تاریخی ساخته و پرداخته شده‌، مجموعه حاضر همچون موزه عظیمی، معرف روند تحول و تکامل معماری ایران در دوره اسلامی است و حتی پیش از آن چرا که کاوش‌های باستانشناسی نشان از آن دارد که احتمالا این مسجد پیش از تسلط اعراب بر این شهر، مرکز مذهبی مهم شهر بوده و بصورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته‌ است. کشف یک پا ستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تایید می ‌کند. درباره تاریخچه تغییر و تحولات مسجد اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی به نظر می‌آید ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و در زمان عباسیان بوده که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده ‌است.

به طور کلی به همان اندازه که میدان نقش جهان و عمارات تاریخی اطراف آن یاد آورد معماری و هنر دوران صفوی است مسجد جمعه و محلات پیرامون آن افسانه زندگی در عهد سلجوقیان و روزگار پیش از آن را بیان می دارد.

۱۵- برج گنبد قابوس

 

 

استان گلستان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۲ شماره ثبت: ۱۳۹۸

برج گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبد کاووس، شمال ایران در استان گلستان قرار دارد. سبک معماری بنا شیوه رازی است

میل گنبد کاووس (قابوس) در زمان حکومت سلسله‌ی زیاریان (سده‌ی چهارم هجری) در نزدیکی شهر جرجان قدیم (گنبد کاووس امروزی) در استان گلستان بنا شده است. این بنا از نظر هنر معماری و تاریخی، تنها یادگار بس ارزنده از دوران آبادی و شوكت سرزمین جرجان و دودمان آل زیار است که لقب بلند‌ترین برج تمام آجری جهان را یدک می‌کشد.

ساختمان این برج از سه بخش پی، بدنه و گنبد تشکیل شده و روی هم رفته ۵۳ متر ارتفاع دارد که با احتساب ارتفاع تپه‌ای که میل روی آن بنا شده است ارتفاع آن نزدیک به متر ۷۰ می‌رسد که این موضوع به شکوه و جلال آن افزوده است. بدنه برج گنبد بر روی پایه‌ای مدور قرار گرفته که تنها نزدیک به دو متر آن بیرون از سطح زمین قرار دارد و حجم وسیعی از آن در دل تپه فرو رفته است. برج گنبد فقط از آجر پخته ساخته شده و هیچ‌گونه بتون‌ و فولاد در آن به کار نرفته است؛ با این حال در نهایت پختگی و استحکام در جای خود موقر ایستاده است. گنبد مخروطی بنا به ارتفاع ۱۸ متر بدون هیچ واسطه‌ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و دارای شیب تند و سطح صاف و صیقلی است و برخلاف اکثر برج‌ها و گنبدهای آرامگاهی، تک‌پوش است که این موارد باعث ماندگاری آن شده است. این بنای باشكوه به دستور «شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر»، مشهورترین پادشاه «آل زیار» كه به گفته «یاقوت حموی» هم جنگجویی بی‌همتا و هم ادیبی فاضل بود، در سال ۳۷۵ هجری خورشیدی در پایتخت زیاریان ساخته شد.

۱۶- کاخ گلستان

 

 

استان تهران

تاریخ ثبت: ۲۰۱۳ - شماره ثبت: ۵۱۹۴

اگر چه تاریخچه كاخ گلستان به زمان شاه عباس صفوی ( 988 ه.ق ) بر می گردد و بخشی از سفرنامه پیترو دلا واله (در سال 1028 ه.ق كه شهر تهران را با چنارستانی كه قصر سلطنتی را احاطه كرده بوده ، توصیف نموده است / سر آغازی بر ارگ سلطنتی ) خود موید این نكته است ، و در سلسله های بعد كم یا بیش نیز مو رد توجه واقع شده تا اینكه در عهد كریمخان زند ما بین سالهای 1173 تا 1180 ه.ق نیز این مجموعه با ساخت دیوانخانه ای دچار تغییرات اساسی گردیده ، ولی اهمیت واقعی ارگ را می توان به دوران آقا محمدخان قاجار نسبت داد .

وی در اواخر دوران زندیه و پس از مرگ كریمخان ( 1193 ه.ق ) از بحران داخلی ایران استفاده نموده ، ایلات قاجار را از دشت گرگان كه مركز سكونت آنان بود به دامنه های جنوبی البرز یعنی ولایات تهران و دامغان سوق داد و سعی كرد كه بتدریج راه خود را به طرف فارس یعنی مركز حكومت و قدرت زندیه باز كند . ( هر چند كه لرد كرزن در كتاب ایران و قضیه ایران ، در باره انتخاب تهران به پایتختی توسط آقا محمد خان و ایجاد مقر سلطنتی در این شهر نزدیكی به املاك و مقر طایفه خویش در گرگان و نزدیكی به روس ها و تحت مراقبت داشتن آنها را جزء عوامل این انتخاب می شمارد .) آقا محمد خان بعد از غلبه بر لطفعلی خان زند در شعبان 1209 ه.ق به تهران برگشته و در نوروز 1210 ه.ق به نام پادشاه ایران تاجگذاری می كند .

این حركت آقا محمد خان به اهمیت ارگ سلطنتی بیش از پیش افزوده و در عهد فتحعلی شاه قاجار هم به خاطر تاجگذاری وی در این شهر ( 24 ربیع الاول 1212 ه.ق / 1797 میلادی در آستانه قرن 19 و همزمان با ناپلئون ) و هم بواسطه  خیالات شكو همند این پادشاه كاخ گلستان توسعه بیشتر و آراستگی بهتری را تجربه كرد .

در عهد ناصرالدین شاه قاجار ( تاجگذاری جمعه 21 ذی القعده 1264 ه.ق / كاخ گلستان ) كاخ گلستان بواسطه مدت حكومت وی ( قریب به 49 سال ) و دیدار او بعنوان اولین پادشاه ایران از اروپا در سه سفر خود به سال های 1290 ، 1295 و 1306 ه.ق دستخوش تغییرات اساسی و متاثر از اروپا گردید .

اگر چه در دوران سه پادشاه آخر سلسله قاجاریه ( مظفرالدین شاه ، محمد علی شاه و احمد شاه قاجار ) تا انقراض این سلسله (ربیع الثانی 1344 ه.ق / 9 آبان ماه 1304 ه.ش ) ارگ سلطنتی از لحاظ معماری تغییرات خاصی را به خود ندید ولی تاریخ آن با وقایع سیاسی فوق العاده موثری مانند انقلاب مشروطه و تبعات ناشی از آن توام و عجین گردید كه بخشی جدائی ناپذیر از حافظه تاریخی ملت ایران را تشكیل می دهد .
ارگ سلطنتی در سال های بعد از انقراض سلسله قاجار و به روی كار آمدن سلسله پهلوی شاهد تاجگذاری پهلوی اول ( 4 اردیبهشت 1305 ه.ش ) و پهلوی دوم ( 4 آبان 1346  ه.ش ) و همچنین بعضی از تغییرات و تصرفات در بافت خود بوده است كه ما آنها را ناروا و نا بجا می دانیم .
با این اوصاف ، كاخ گلستان با قدمتی كه از لحاظ حافظه تاریخی به 442 سال می رسد یكی از منحصر بفرد ترین مجمو عه های تاریخی ایران می باشد ، این مجموعه با این قدمت نه تنها بیانگر بخش مهمی از تاریخ هنر این مرز وبوم است بلكه بواسطه رخدادهای فوق العاده موثر اتفاق افتاده در آن یا به نوعی مرتبط با آن ، به مجموعه ای بی بدیل و سندی زنده از مهمترین بخش تاریخ ایران تبدیل گشته است .
هر چند كه كاخ گلستان در حال حاضر با وسعتی برابر با 5/4 هكتار ( یك دهم وسعت اولیه ) در بخشی از شهر تهران به صورتی عضوی غریب از اندام شهری از هم گسیخته واقع شده است و اطراف آن مملو از ساخت و سازهای جدید و بی هویت با عملكرد های نا همگن با اوست ولیكن باید به رها سازی این مجموعه ارزشمند از معضلات منطقه ای كه در آن واقع است اقدام كرد و مجموعه كاخ گلستان را به تفكری كه در پی ایجاد منطقه و بافت تاریخی كه مشتمل بر موزه ملی ، میدان مشق و .... است پیوند داد .

۱۷- شهر سوخته

 

 

استان سیستان و بلوچستان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۴ - شماره ثبت: ۵۱۸۵

شهر سوخته نام بقایای دولت‌شهری باستانی در ایران است که در ۵۶ کیلومتری جنوب زابل و در حاشیهٔ جاده زابل-زاهدان در استان سیستان و بلوچستان (شرق ایران) واقع شده‌است. شهر مزبور در روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنز تمدن جیرفت مقارن است. زروانیان در حدود ۶۰۰۰ سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده‌اند

شهر سوخته در کناره جاده زابل به زهدان در کیلومتر ۵۶ زابل قرار دارد. این شهر با قدمتی بیش از ۵۰۰۰ سال در ساحل رود هیرمند و دریاچه هامون ساخته شده است. مساحت کلی شهر ۲۸۰ هکتار است و به ناحیه مسکونی، ناحیه مرکزی، بخش صنعتی، قبرستان و بناهای یادبود تقسیم بندی شده است. بخش مسکونی این شهر ۸۰ هکتار است که مردم در آن زمان در این قسمت خانه های خود را ساخته و زندگی می کردند.

شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش ازپنج‌هزار سال قدمت، به‌عنوان بزرگ‌ترین استقرار شهرنشینی در نیمه‌ی شرقی فلات ایران، نمونه‌ای منحصر به ‌فرد و حکایت‌گر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشته‌های دور این مرز و بوم می‌باشد.
این شهر از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن، زنان عهده دار امور مالی خانواده‌شان بوده‌اند.بر مبنای یافته‌های باستان شناسان شهر سوخته ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌‌دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند. هشتاد هکتار شهر سوخته بخش مسکونی بوده است.شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده، در فصل ششم کاوش در شهر سوخته نمونه‌های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمد.  در جریان حفاری‌های فصل های گذشته در شهر سوخته مشخص شد که با توجه به صنعتی بودن شهر سوخته و وجود کارگاه‌های صنعتی ساخت سفال و جواهرات در این منطقه، ساکنان شهر سوخته از درختان موجود در طبیعت محوطه برای سوخت استفاده می‌‌کرده اند. در شهر سوخته انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق کاری،انواع پارچه و حصیر یافت شده که معرف وجود چندین نوع صنعت، به ویژه صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست. تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگو قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزارهای باتلاق‌های اطراف هامون سبد و حصیر می‌‌بافتند و از این نی‌ها برای درست کردن سقف هم استفاده می‌‌کردند. صید ماهی و بافت تورهای ماهیگیری نیز از دیگر مشاغل مردمان شهر سوخته بوده است. شهر سوخته بدون شک جز شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است.

۱۸ – میمند

 

 

استان کرمان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۵ - شماره ثبت: ۱۴۲۳

میمند، یک روستا از توابع بخش مرکزی شهرستان شهربابک-کرمان است. این روستا در ۳۰ کیلومتری شهربابک قرار دارد. «منظر فرهنگی روستای تاریخی میمند شهر بابک» بخاطر خانه‌های کنده شده در دل کوه در تیرماه ۹۴ به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید.

روستای میمند کرمان یكی از باستانی‌ترین سكونتگاه‌های به جای مانده از بشر در جهان است كه از دوازده هزار سال پیش تا كنون همچنان پا برجاست و به حیات پرصلابت خود ادامه می‌دهد. نقوش ده هزار ساله و سفال‌های شش هزار ساله از جمله مستندات مكشوفه‌ای هستند كه تاریخ میمند را روایت می‌کنند. میمند به دلیل استحكام دفاعی در طول تاریخ كمتر دستخوش تحولات كالبدی و اجتماعی شده است. مجموعه‌ای از آثار بسیار قدیمی همچون خانه‌های صخره‌ای پراكنده، معبد، قلعه و برج‌های مختلف (مربوط به هزاران سال پیش) وجود دارد كه میمند را از یك روستا به یك مجموعه با تمدن خاص تبدیل می‌كند

۱۹- شوش

 

 

استان خوزستان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۵ - شماره ثبت: ۱۴۵۵

شوش یكی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. حفاریهای باستان شناسی نشان می دهد كه این منطقه در 9000 سال پیش از میلاد محل سكونت كشاورزان بوده اشت. آنها از زندگی خود آثاری بر جای گذاشته اند كه اكنون به صورت تپه های گوناگون باستانی كشف شده است. در 5000 سال پیش از میلاد در این مكان، مردم در قلعه زندگی می كردند و از4000 سال پیش زندگی در شوش به صورت شهری در آمده است. این منطقه كه بین رودهای كرخه و دز قرار دارد پایتخت سیاسی ایلامیها بوده است. قلعه ایلامیها روی تپه ای در مركز شهر شوش واقع بوده كه فرانسویها روی آن قلعه جدیدی احداث نموده اند . در كنار آن تپه شاهی قرار دارد كه احتمالا به صورت زیگورات بوده است و درنزدیكی آن تپه صنعتگران قرار دارد. آشوربانیپال بین سالهای 465 تا 460 پیش از میلاد شهر شوش را فتح كرد و آنرا مانند دیگر فتوحات آشوری ها با خاك یكسان كرد.

 داریوش اول هخامنشی آنجا را بازسازی نمود و كاخ آپادانای خود را در تپه شاهی برپا نمود. خشایارشا نیز در شوش زندگی می كرده است. در زمان اردشیر اول متاسفانه در اثر آتش سوزی بزرگی اكثر بناهای شوش از بین رفتند. بقایای این آثار باستانی در قرن بیستم از زیر خاك بیرون آمدند. قسمت عمده ای از آنها در اثر تسطیح دشت خوزستان برای اهداف كشاورزی از بین رفته است و جنگ تحمیلی نیز خسارات زیادی به آثارباستانی وارد كرده است. حفاریهای غیر مجاز ساكنین دشت و علاقه باستان شناسان و موزه داران غربی، باعث شده است قسمت عمده ای از این آثار از بین برود یا به موزه های خارج از کشور برده شود.
شمال دشت خوزستان كه محل ورود سه رود كارون، كرخه و دز به این دشت رسوبی و حاصلخیز است، محل مناسبی برای استقرار بشر اولیه بوده، كه به تازگی با تكثیر نباتات و اهلی كردن حیوانات آشنا شده بود. در 5000 سال پیش از میلاد آنها با احداث آبراهها و سدهایی، مشكل آبرسانی را حل نمودند. باستان شناسانی همچون گیرشمن و ژان پرو بقایای ساختمانهای عظیمی را در تپه های شوش كشف كردند كه نشان از اهمیت این تپه ها در منطقه می دهد. در كل دشت شوش تپه های فراوانی وجود دارد و نشان می دهد در پهنه عظیم این دشت، اجتماعات فراوان پراكنده كشاورزی وجود داشته است كه مركز همه آنها در شوش بوده و همگی از نظر فرهنگ، صنعت و نحوه زندگی یکسان بودند.

ایلامی ها توانستند برای هزاران سال در پایتخت خود شوش، قدمهای بسیار موثری برای پیشرفت خود و تمدن بشر بردارند، به طوریکه پیشرفت خط، معماری، ذوب فلزات و شیشه و هنر پیکر تراشی همگی مدیون زحمت مردمان ایلام است. گستره سرزمین ایلام گاهی بسیار وسیع بوده است به طوریکه گاهی تمامی تمدن های بزرگ اطراف خود را مطیع خویش می ساختند. در آن هنگام شوش علاوه بر پایتخت سیاسی، یک شهر مذهبی و کانون عبادی نیز محسوب می شد. آثاری که از شوش، هفت تپه، چغازنبیل و ایذه به دست آمده است حقایق زیادی را در مورد نوع زیست و نگاه ایدئولوژیک آنها روشن ساخته است.

۲۰- قنات ایرانی

 

 

استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، کرمان، مرکزی، اصفهان
 

تاریخ ثبت: ۲۰۱۶ شماره ثبت: ۱۵۰۶

بی بدیل بودن این قنات‌ها شامل فناوری‌های مرتبط با احداث آنها با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصر به فردشان، مانند عمیق‌ترین، طولانی‌ترین، یا قدیمی‌ترین قنات ایران بوده است. این ۱۱ قنات شامل: قنات قصبه گناباد، قنات بلده فردوس، قنات‌های حسن‌آباد مهریز و زارچ یزد، قنات ابراهیم‌آباد اراک، قنات مزدآباد میمه و قنات وزوان در بخش میمه اصفهان، قنات دوطبقه اردستان، قنات جوپار، قنات اکبرآباد و قنات قاسم‌آباد بروات در کرمان است.

۲۱- کویر لوت

 

 

استان‌های خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان

تاریخ ثبت: ۲۰۱۶ شماره ثبت: ۱۵۰۵

دشت لوت محدوده ای است بین استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد. حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه است. طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است دشت لوت جایگاه رخداد زمین لرزه های بزرگ و مهمی بوده است

واژه کویرلوت
اصطلاحات جغرافیایی که تاکنون به این خطه پهناور نسبت داده شده است عبارتند از: چاله لوت (چاله لوت در کتاب ژئومرفولوژی کاربردی بیابان (فرسایش بیابانی) دکتر حسن احمدی معادل پلایا Playa یک واژه اسپانیائی است گرفته شده و به معنی حوضه مرکزی و یا به عنوان چاله داخلی مورد استفاده دارد)، دشت لوت، کویر لوت، بیابان لوت و .... ولی واژه «دشت لوت» در برگیرنده تمامی واژه های دیگر است.

دشت لوت نمایشگاهی طبیعی از شگفت انگیز ترین عوارض بیابانی دنیا است نظیر:
بزرگترین شهر کلوخی جهان.. منطقه کلوتها از دور به خرابه‌های شهری بزرگ می ماند که توصیف‌های گونان از آن شده است نظیر: شهر خیالی و یا شهر لوت 
مرتفع ترین هرمهای ماسه‌ای دنیا در لوت است. مرتفع ترین هرم‌های شناخته شده دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند (لیبی) اما در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها گاه به 480 متر هم می رسد. 
40 مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد . 
پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوده‌ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام حوانده می‌شود 
دشت‌هایی از گدازه‌های بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»

کویر لوت 
كویرهای ایران را می توان بر اساس ساختار به سه قسمت اصلی:
1. دشت كویر ؛ مشتمل بر منطقه حد فاصل جنوب سمنان و شمال اصفهان شامل ماسه زار ارواح یا ریگ جن و دریاچه نمك شمال كاشان
2. باتلاق بزرگ نمك در غرب خراسان ؛ كه احتمالا بزرگترین منطقه خالی از حیات در جهان است و
3. لوت ؛ در جنوب شرقی كشور تقسیم كرد.
در این میان لوت با ویژگیهای بسیار بارز شایسته توجه بیشتری ست.
كویر لوت از شمال به نایبند ، از غرب به بهاباد و شهداد ، از شرق به نهبندان و از جنوب به بم محدود می شود. مساحت این منطقه حدود 30000 كیلومتر مربع است.ناحیه شرقی لوت بزرگترین ماسه زار ایران و احتمالا جهان است. نواحی شمالی و نوار باریكی از غرب دریای ماسه ، كویری مسطح ، با كمترین عوارض طبیعی و در قسمتهای جنوبی آكنده از نمكزار است.ناحیه شرقی در مجاورت شهر شهداد و رشته كوه جفتان – پلوار به عنوان كم ارتفاع ترین منطقه فلات ایران با ارتفاع متوسط 250 متر ، در پست ترین نقطه دارای ارتفاعی معادل یكصد متر است (58.45 طول و 30.30عرض). این منطقه موسوم به شهر لوت بوده و با مساحت تقریبی 6500 كیلومتر مربع بزرگترین عارضه كلوخی دنیاست. كلوتهای موازی در امتداد جنوب شرقی به شمال غربی بسط یافته و ایجاد كوچه هایی به طول 160 كیلومتر و عرض 200 تا 500 متر نموده اند. دكتر آلفونس گابریل در كتاب عبور از صحاری ایران می تویسد:
“ تعداد محققانی كه به چاله خبیص ( شهداد) در لوت قدم گذارده اند بسیار اندك است، اما آنهایی كه به آنجا راه یافته اند اتفاق نظر دارند كه وحشتناكترین كویر دنیا در اینجا قرار گرفته است . بخشی از كره زمین كه هرگونه زندگی در آن به لعنت ابدی گرفتار شده و تنها زیر و رو شدن وحشتناك طبیعت می تواند زندگی را به آن باز گرداند.” وی در هنگام عبور از نوار شمالی كلوتها در مسیر خبیص به نهبندان وقتی به این منطقه می رسد می نویسد:
“ زوزه باد در سكوت ترسناك و خفقان آور لوت كه درخشان و بی انتها از هر سو بسط می یافت تنها صدایی بود كه به گوش می رسید . هیچكس نمی داند شكل كویر در جنوب منطقه ای كه ما در آن راه می پیمودیم چگونه است، كسی این سرزمین مرگ و نیستی را ندیده و جرات جستجو در آن را نیافته است”.

۲۲- شهر تاریخی یزد

 

 

استان‌ یزد

تاریخ ثبت: ۲۰۱۷ شماره ثبت: ۱۵۴۴

یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیاست. همین دو ویژگی کافی است تا ایرانیان بدانند کشوری به وسعت تاریخ جهان دارند و شهری کویری که می توانند خشت به خشت، ریگ به ریگ و لحظه به لحظه تاریخ آن را به رخ جهانیان بکشند.

دومین شهر تاریخی جهان "برترین" جاذبه های گردشگری، تاریخی و میراث فرهنگی زیادی دارد که هر کدام از آنها می تواند به تنهایی جاذبه ای منحصر به فرد برای بازدید گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ ایران و جهان باشد. این شهر به شهر بادگیرها معروف است. به دارالعباده، شهر دوچرخه‌ها، شهر شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب.

تاریخ نویسان معتقدند که قدمت یزد به پیش از اسلام می رسد. عده ای هم می گویند که شاید شهر تاریخی یزد را باید در نقطه دیگری غیر از مکان کنونی آن جستجو کرد. اما با این حال قدمت بسیاری از آثار تاریخی کشف شده در شهر یزد به قرن پنجم هجری باز می گردد. در عین حال کشف بناهای دیگری متعلق به قرن های دوم و سوم هجری، تردیدها را در تخمین قدمت شهر یزد بیشتر می کند. در هر صورت تاریخ سکونت انسان در این خطه از هزاره سوم پیش از میلاد فراتر رفته است، به طوری که در عهد پیشدادیان طایفه های در حال کوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد.

یزد را از آن جهت امن ترین شهر می دانند که جنگ و بلایای طبیعی تاکنون نتوانسته به آن صدمه ای وارد کند. به همین دلیل است که تاریخ نویسان از آن به عنوان امن ترین شهر ایران یاد کرده اند. مارکوپولو جهانگرد ایتالیایی نیز درباره یزد می گوید که تجار جاده ابریشم این شهر را به لحاظ امنیت مالی و جانی آن دوست دارند.

جمع آوری مطالب : هتل سازی دریا

منابع :

برترین ها   کجارو  ویکی پدیا

مطالب مرتبط :

22 گوهر ایرانی در فهرست یونسکو – بخش اول

آتش هزار و پانصد ساله ی آتشکده یزد

کویر مرنجاب یکی از زیباترین نقاط کویری ایران

ارگ تاریخی گوگد دومین بنای بزرگ خشت و گلی ایران

کارت اعتباری تخفیف سفر وهتل